Darowizny KGHM pod lupą NIK. Jest zawiadomienie do CBA i do prokuratury

Najwyższa Izba Kontroli złożyła dziesięć zawiadomień do prokuratury w sprawie podejrzenia popełnienia przestępstwa przez sześć spółek z udziałem Skarbu Państwa i cztery fundacje. Wśród nich jest KGHM, a wątpliwości kontrolerów wzbudziły darowizny dla pięciu gmin w regionie na łączną kwotę 130,9 mln zł. Inne podmioty, których dotyczą zawiadomienia NIK to Orlen i firmy zależne od koncernu - PGNiG SA, Energa SA oraz Sigma Bis SA oraz zależnych od PZU spółek Alior Bank SA oraz Link4. Pod lupę trafiło przekazywanie darowizn, sponsoring, zakup usług medialnych, prawnych i doradczych. 

NIK zaznacza, że wydatki na cele promocyjne i usługi doradcze to oczywiste pozycje w kosztach prowadzenia działalności gospodarczej, jednak dziewięć skontrolowanych spółek w latach 2017 - 2021 przeznaczało także duże środki na darowizny, czyli taką formę wspierania inicjatyw społecznych, która jest najmniej korzystna dla darczyńców.  W tym czasie na ten cel spółki te przeznaczyły w sumie 841 mln zł z czego niemal 30 proc. w 2020 roku, czyli w roku wyborów prezydenckich. 

Większość darowizn trafiła do fundacji, które utworzyły same skontrolowane spółki – w sumie ok. 681 mln

 - informuje NIK, a z kontroli wynika także, że nadzór spółek nad fundacjami polegał jedynie na delegowaniu do rad fundacji przedstawicieli, którzy mieli wpływ na powoływanie zarządów oraz że spółki nie analizowały rzeczywistych potrzeb fundacji.

Spółki nie sprawdzały, czy utworzone przez nie fundacje wykorzystywały otrzymane pieniądze, a jeśli tak, to w jaki sposób. Prowadziło to do kuriozalnych sytuacji – firmy przekazywały kolejne darowizny, choć wcześniejsze niemal w całości leżały na kontach bankowych fundacji

- podkreśla NIK, przy czym nie stwierdziła nieprawidłowości w wydatkach na cele niestatutowe. Nieprawidłowości stwierdzone przez kontrolerów dotyczyły natomiast wsparcia udzielanego niezgodnie z przyjętymi przez same fundacje regulacjami, w tym podmiotom do tego nieuprawnionym. NIK nie stwierdziła istotnych nieprawidłowości w udzielaniu darowizn w ośmiu z dziewięciu skontrolowanych spółek, poza KGHM Polska Miedź.

Zastrzeżenia kontrolerów budzi wsparcie finansowe, jakiego miedziowa spółka udzieliła pięciu gminom: Żukowice, Gaworzyce, Polkowice, Rudna i Grębocice. KGHM zawarł z urzędami tych gmin 14 porozumień dotyczących darowizn, a NIK ocenia, że stało się tak w znacznej mierze w zamian za podjęcie działań zgodnych z interesami KGHM, bo jak wyjaśnia - chodziło o wprowadzenie takich zmian w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, aby KGHM mógł przeprowadzić niezbędne inwestycje związane z działalnością górniczą.

Spółka KGHM przekazała w ten sposób blisko 131 mln zł. Najwięcej pieniądze trafiło do gminy Polkowice - 46 mln zł, Grębocice otrzymały - 45 mln, Rudna - 20,5 mln zł, Żukowice - 15,5 mln, a  Gaworzyce 4 mln zł.

Legalność tych działań podważyła nie tylko NIK, ale także radca prawny spółki, powołując się na przepisy, według których darowizna jest nieodpłatna, tzn. że darczyńca nie może zobowiązać drugiej strony do jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. Tymczasem podpisane z gminami porozumienia określały m.in. terminy realizacji poszczególnych etapów wprowadzania zmian w studiach i miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego

- zaznacza NIK, a swoich ustaleniach poinformowała Centralne Biuro Antykorupcyjne.

W odniesieniu do raportu NIK - w KGHM od wielu lat wspieramy inicjatywy społeczne, kulturalne czy też służące podniesieniu jakości życia w Zagłębiu Miedziowym. Tworzymy trwałe, sprawiedliwe i równorzędne relacje z otoczeniem - za które otrzymaliśmy wiele nagród i wyróżnień

- skomentował sytuację KGHM. 

(opr. EI, fot. ilustracyjne)